Odporność śluzówkowa jest pierwszą linią obrony organizmu. W jej skład wchodzi wiele elementów, a wszystkie one stanowią MALT czyli system odpornościowy błon śluzowych. Ważne jest aby wiedzieć, że śluzówka np. w nosie wcale nie jest tak bardzo daleko od tej w jelitach. Jak to wszystko składa się na odporność?

Odporność śluzówkowa – często myślisz o swojej śluzówce?

Zapewne wtedy, kiedy coś drapie Cię w gardle. Albo kiedy masz katar. Albo podrażniłeś czymś żołądek. Tymczasem śluzówka ciężko pracuje 24 godziny na dobę, 365 dni w roku – wszystko po to, żeby bronić twój organizm przed inwazją.

Na MALT, czyli system odpornościowy błon śluzowych całego organizmu składa się szereg elementów.

Najważniejsze z nich to:

NALT – system błon śluzowych nosa i gardła (początkowy odcinek układu oddechowego)

BALT – system błon śluzowych oskrzeli

GALT – system błon śluzowych jelit

GALT+ NALT + BALT = MALT

Po tym jakże wyzwolonym miłosnym trójkącie kryje się system ochrony błon śluzowych organizmu!

Odporność śluzówkowa – skąd się biorą patogeny?

Na logikę – zakładając, że nie jesteśmy ranni i powłoki naszej skóry są w całości to którędy przez cały czas, 24 godziny na dobę do naszego działa wnikają potencjalne patogeny: bakterie, wirusy, grzyby?

Proste – albo je WDYCHAMY albo POŁYKAMY.

I dlatego Matka Natura wyposażyła te dwie drogi w śluzówkę.

Jest ona nie tylko w nosie, gardle czy przewodzie pokarmowym, ale także uszach, spojówkach, układzie moczowo – płciowym itd. Wszędzie tam gdzie jest śluzówka dzieje się wiele jeśli chodzi o odporność i obronę organizmu.

Śluz, ślina, wydzieliny, łzy, osocze – dla postronnych często dość obrzydliwe płyny i wydzieliny to tak naprawdę tajna broń organizmu i coś za co powinniśmy być wdzięczni. Zawierają one bowiem cały zestaw różnych broni, które skutecznie działają na patogeny. Między innymi jest to:

• Liozym, czyli białko, które potrafi rozkładać ścianę komórkową bakterii
• Laktoferyna – kolejne białko, które reguluje odpowiedź immunologiczną organizmu
• sIgA– czyli wydzielnicza forma IgA czyli immunoglobulina (czyli przeciwciało), stanowiąca pierwszą linię obrony organizmu i jednocześnie będąca jednym z markerów odporności śluzówkowej.
• Beta – defensyna – białko mające działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.

Na stronie dietaeliminacyjna.pl znajdziesz artykuł który opisuje markery odporności śluzówkowej i to jak ją zbadać.

Odporność śluzówkowa a jelita.

I tak cały czas, z każdym oddechem, każdym łyknięciem powietrza czy pokarmu śluzówka odpowiada za to, żeby odpowiednio wcześnie zidentyfikować i zneutralizować patogeny zanim przejdą dalej i narobią szkód. Ogromne znaczenie dla odporności całego organizmu ma GALT, czyli system odpornościowy błon śluzowych JELIT.

Głównym elementem układu odpornościowego jelit jest GALT (ang. gut associated lymphoid tissue), czyli tkanka limfatyczna jelit.  Znajduje się tam około 70–80% komórek wytwarzających przeciwciała w organizmie.  Jest tam tyle samo limfocytów co w śledzionie, a co piąta komórka błony śluzowej jelit jest limfocytem.

W skład GALT wchodzi wiele elementów:

• Kępki peyera –  stanowią miejsce inicjacji odpowiedzi odpornościowej i występują jako skupiska białych ciałek krwi głównie w jelicie krętym oraz czczym dwunastnicy
• Grudki chłonne – skupiska limfocytów, głównie w jelicie cienkim, ale także w okrężnicy
• Błona śluzowa pokryta śluzem – kontrola tego, co przechodzi przez jelita do organizmu. Ściśle powiązana z ostatnim elementem:
• Mikrobiota jelitowa – czyli zbiór wszystkich mikroorganizmów zasiedlających jelito.

Ciągły kontakt naszej prozdrowotnej mikrobioty jelitowej z układem GALT warunkuje sprawne działanie odporności.

Kiedy do światła jelita wpadają strawione lub częściowo strawione białka pokarmowe organizm musi odróżnić je od patogenów, które także pokonały długą drogę. Udało im się przetrwać kontakt ze śliną, potem przeżyły kontakt z kwasami żołądkowymi i teraz chętnie zasiedliłyby jelita i wtargnęły dalej.

Odporność śluzówkowa – sIgA i inne mechanizmy

Na drodze staje im jednak GALT. Jednym z wielu mechanizmów jest wydzielanie immunoglobuliny sIgA. Ma ona zdolność oblekania i neutralizowania potencjalnych patogenów i wydalania ich z organizmu. Ponadto sIgA zapobiega przyleganiu patogenów do komórek nabłonka, wnikaniu antygenów do błony śluzowej

Swoją rolę mają także bakterie jelitowe, produkujące np. nadtlenek wodoru, a w między czasie pracę wykonuje też laktoferyna, liozym i cała reszta komórek układ immunologicznego które zawarte są w jelicie. Wiele z tych procesów zachodzi już na etapie kontaktu patogenem ze śluzówką nosa, uszu, gardła.

Czy jednak odporność śluzówkowa ma działanie jedynie miejscowe?

Nawracające infekcje – jak i dlaczego zadbać o śluzówkę?

Chyba prawie każdy doświadczył w swoim życiu przyjemnej sytuacji kiedy po kilku godzinach w klimatyzowanym, suchym pomieszczeniu na drugi dzień obudził się z bólem gardła.

Kwestia jest prosta – śluzówka lubi wilgoć. Nie bez powodu nasze wnętrze jest raczej mokrą pieczarą niż pustynnym krajobrazem. W ustach jest ślina, w nosie są… gile z nosa, w pochwie, jelitach jest śluz itd.

Dlatego pierwszą, jakże ważną rzeczą jest to, żeby zadbać o właściwe nawilżenie śluzówki. Jak to zrobić?

• zadbaj o nawodnienie, czyli odpowiednią podaż płynów
• w sytuacji kiedy sluzówka jest narażona na wysychanie – klimatyzacja, sezon grzewczy stosują nawilżacze powietrza i inne środki wspomagające nawilżenie śluzówki. Ja w podróży używam tabletek z porostem islandzkim, dbam o dużą ilość picia i psikam do nosa solą morską i/lub kwasem hialuronowym.

Zadbaj o śluzówkę całościowo!

Kolejna, bardzo ważna sprawa to globalne zadbanie o śluzówkę. Nie jest bowiem tak że ta śluzówka w nosie to się nie komunikuje z tą głęboko w… jelitach. Wszystkie te śluzówki w obrębie NALT, GALT, BALT itd. są ze sobą połączone! A w jelitach tej śluzówki jest wyjątkowo dużo, a ogromne znaczenie dla jej zdrowia ma mkrobiom jelitowy.

Limfocyty pochodzące z jednej części tego układu zmieniają lokalizację, zasiedlając inne jego części i w ten sposób dochodzi m.in. do aktywacji komórek B w różnych częściach MALT, co najczęściej manifestuje się produkcją IgA i  sIgA

Dlatego – istotnym elementem profilaktyki i dbania o układ odpornościowy i odporność śluzówką jest dieta odpowiednia dla jelit oraz probiotykoterapia. O probiotykach film znajdziecie tutaj.